Działanie nawilżacza powietrza jest ściśle związanie z jego rodzajem. Niemniej podstawową zasadą jest produkcja pary wodnej, która powoduje zwiększenie wilgotności powietrza w danym pomieszczeniu. Pojemnik z wodą zawieszony na kaloryferze również możemy nazwać nawilżaczem powietrza, ponieważ spełnia on jego podstawową funkcję. Takie rozwiązanie posiada jednak swoje wady, ponieważ ze względu na swój rozmiar nawilża on tylko niewielki obszar. Do bardziej skutecznych urządzeń należą nawilżacze parowe oraz ultradźwiękowe. Te pierwsze rozpylają w pomieszczeniu gorącą lub zimną parę wodną w postaci lekkiej mgiełki, woda ze zbiornika trafia do komory odparowania, tam następnie zostaje podgrzana, po czym wydobywa się na zewnątrz. Ultradźwiękowy nawilżacz wpływa na cząsteczki wody, za pomocą membrany ultradźwiękowej, gdzie są rozbijane na drobne cząsteczki, a następnie za pomocą wentylatora ulatniane na zewnątrz w postaci mgiełki. Jeśli nawilżacz posiada grzałkę, istnieje możliwość wytwarzania również ciepłej pary wodnej.

Odpowiednie nawilżenie powietrza w domu jest niezwykle istotną kwestią, jeśli chcemy czuć się komfortowo w jego wnętrzach. Zbyt suche oraz zbyt wilgotne powietrze nie jest dobre dla naszego organizmu. Niska wilgotność powietrza objawia się przede wszystkim uczuciem wyschnięcia śluzówek, może pojawić się drapanie w gardle, w bardziej skrajnych przypadkach kaszel, a nawet infekcja dróg oddechowych. Unoszący się kurz oraz drobnoustroje mogą działać drażniąco. Jest to szczególnie niebezpieczna sytuacja dla osób z rożnego rodzaju alergiami. Inaczej niż w przypadku suchego powietrza, zbyt wysoka wilgoć nie jest tylko odczuwalna przez nasz organizm, ale również widoczna. Sprzyja ona rozprzestrzenianiu się różnego rodzaju bakterii, grzybów, pleśni, która noże powodować zatrucia organizmu. Aby odpowiednio zadbać o prawidłowe nawilżenie w domu, należy zacząć od zapewnienia właściwej temperatury – te dwa parametry są ściśle ze sobą związane.

Najbardziej popularnym okresem stosowania nawilżaczy powietrza jest zima. Dzieje się tak za sprawą znacznego spadku temperatury na zewnątrz, dzięki czemu rozpoczyna się sezon grzewczy. Znaczna różnica temperatur sprawia, że poziom wilgotności powietrza w pomieszczeniach spada. Z obawy przed utratą temperatury rzadziej wietrzymy pomieszczenia, co nie pozwala zapewnić prawidłowej cyrkulacji powietrza, która jest bardzo istotna aby ograniczyć rozprzestrzenianie się drobnoustrojów. Wybierając nawilżacz powietrza, powinniśmy zwrócić uwagę na to, czy posiada on wbudowany higrometr – urządzenie, za pomocą którego jesteśmy w stanie bardzo precyzyjnie zmierzyć poziom nawilżenia powietrza. Pozwoli nam to skutecznie dostosować pracę nawilżacza do własnych potrzeb, stale monitorując wilgotność panującą w pomieszczeniach. Odpowiednie nawilżenie to nie tylko brak dyskomfortu podczas oddychania, ale także wolny od bakterii, wirusów i grzybów dom.

Nieodpowiednia wilgotność powietrza w domu może nieść za sobą szereg negatywnych konsekwencji. Zarówno zbyt wysoki poziom wilgoci, jak i zbyt niski może wywołać niepożądane efekty. Zbyt niski poziom wilgotności powietrza często doprowadza do dyskomfortu związanego z oddychaniem, może powodować uczucie drapania w gardle, a nawet wywołać reakcje alergiczne, które są konsekwencją unoszenia się w powietrzu kurzu oraz drobnoustrojów. Ponadto może doprowadzić do ogólnego pogorszenia stanu skóry. Oprócz negatywnych konsekwencji, które bezpośrednio odczuwany w organizmie, widoczne stają się negatywne konsekwencje w domu. Jednym z problemów, może być wysychanie drewnianych elementów występujących w domu czy też pogorszenie się stanu roślin znajdujących się wewnątrz źle nawilżonego pomieszczenia. Zbyt duża wilgotność powietrza może doprowadzić do rozprzestrzeniania się różnego rodzaju bakterii, grzybów oraz pleśni, które w skrajnych przypadkach, mogą spowodować silne zatrucie organizmu.

Szacuje się, że odpowiedni poziom wilgotności powinien utrzymywać się w granicach 40–60%. W pomieszczeniach, gdzie temperatura nie przekracza 22 stopni jest to od 40 do 45%, natomiast w pomieszczeniach o niższej temperaturze to nawet 60 %. Wilgotność powietrza jest ściśle zależna od temperatury panującej wewnątrz domu. Optymalna wartość temperatury wynosi 22 st. C. Nie jest to jednak regułą, ponieważ istnieją pomieszczenia takie jak łazienka, w których temperatura zazwyczaj utrzymuje się w wyższych granicach. Ze względu na powstawanie pary wodnej w łazience wilgotność powietrza zazwyczaj utrzymuje się na wyższym poziomie. W sypialni natomiast sprzyja niższa temperatura wynosząca około 20 st. C. Im niższa temperatura, tym wyższe powinno być nawilżenie powietrza. Podaje się, że dla 19–20 st. C. jest to wartość odpowiadająca około 60%, dla 21–22 st. C. to około 40%. Nieodpowiedni poziom nawilżenia powietrza może być szkodliwy dla naszego zdrowia, dlatego tak ważnie jest monitorowanie jego stanu.